ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
Η Αγία Παρασκευή είναι δήμος στην περιφέρεια του Βορείου Τομέως της Αθήνας, εκτεινόμενος στο ανατολικό άκρο του αθηναϊκού πεδίου έως τους ορεινούς όγκους του Υμηττού. Η έκταση της περιοχής υπολογίζεται σε 7,935 τ.χμ. (5,64 τ.χμ. κατοικημένη) και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ανέρχεται στους 59.704 κατοίκους, με πυκνότητα 7.524 ατόμων ανά τ.χμ. και υψόμετρο κέντρου 206 μ.
Η δημιουργία του οικισμού χρονολογείται κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, το 1929 αποσπάσθηκε από τον δήμο Αθηναίων ως κοινότητα και μετέπειτα ως δήμος το 1963, αναπτυσσόμενος αρχικά ως παραθεριστικός προορισμός του Χαλανδρίου.
Οικιστικό κέντρο αποτελεί η κεντρική πλατεία με τον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής, ενώ κεντρικός οδικός άξονας είναι η οδός Αγίου Ιωάννου η οποία και συνδέει τη Λεωφόρο Μεσογείων με τον περιφερειακό δακτύλιο του Υμηττού. Εμβληματικά κτίρια της Αγίας Παρασκευής θεωρούνται το Αμερικανικό Κολέγιο Deree, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», ο Ναός της Αγίας Παρασκευής, και το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η Μονή του Άγιου Ιωάννη του Κυνηγού. Επίσης ο Δήμος διαθέτει αθλητικές υποδομές με ένα απ’τα μεγαλύτερα γήπεδα για την περιοχή να είναι το Δημοτικό Γήπεδο Αγίας Παρασκευής, και ακολουθεί το Κλειστό Γυμναστήριο Κοντοπεύκου, που φιλοξενούν και τις τοπικές ομάδες της πόλης.
Η περιοχή έχει ιδιαίτερο φυσικό κάλλος με πλούσια βλάστηση αλλά και άρτιο συγκοινωνιακό δίκτυο, διασυνδεόμενη με το Μετρό της Αθήνας και τον προαστιακό σιδηρόδρομο. Θεωρείται δε πέρασμα από το κέντρο της Αθήνας προς τα Μεσόγεια.
Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο κεντρικός οικισμός αναπτύσσεται αμφίπλευρα της Λεωφόρου Μεσογείων, πέριξ της Πλατείας Αγίας Παρασκευής. Το μικρότερο υψόμετρο, στο κατοικημένο τμήμα της πόλης, ανέρχεται σε περίπου 175 μ. ενώ το υψηλότερο στα περίπου 275 μ. από το επίπεδο της θάλασσας.
Νοτιοανατολικά, στους πρόποδες του Υμηττού εκτείνεται ο οικισμός του Αγιάννη, ενώ νοτιοδυτικά εντοπίζεται η φιλήσυχη γειτονιά της Νέας Ζωής και δυτικότερα, στα σύνορα με το Χολαργό, ο Τσακός με κέντρο την Πλατεία Μικράς Ασίας επί της οδού Αρκαδίου. Στο βόρειο τμήμα της Αγίας Παρασκευής εντοπίζεται το Κοντόπευκο, μεταξύ της Λεωφόρου Μεσογείων και της οδού Γαρυτού που αποτελεί και το σύνορο με το Δήμο Χαλανδρίου, βορειανατολικά ο Παράδεισος και ανατολικότερα, στα σύνορα με το Γέρακα, τα Πευκάκια.
Το Κοντόπευκο και ο Παράδεισος αναπτύχθηκαν οικιστικά κυρίως κατά τις δεκαετίες 1970, 1980 και 1990 λόγω του μέτρου της αντιπαροχής, το οποίο δημιουργεί τετραώροφες πολυκατοικίες (πενταώροφες από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000) σε μέχρι πρότινος ελεύθερα οικόπεδα ή στη θέση παλαιών μονοκατοικιών. Τα Πευκάκια εντάχθηκαν στην Αγία Παρασκευή στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και αποτελούν την πιο πρόσφατη συνοικία του Δήμου. Είναι λογικό, επομένως, να βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης τόσο οικιστικά όσο και πολεοδομικά.
Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αν και το χιόνι δεν εμφανίζεται κάθε χρόνο, οι χιονοπτώσεις δεν είναι σπάνιες. Το προάστιο της Αγίας Παρασκευής γνώρισε μεγάλες χιονοστρώσεις τον Ιανουάριο του 1981, τον Φεβρουάριο του 1983, τον Φεβρουάριο του 1985, τον Μάρτιο του 1987, τον Φεβρουάριο του 1991, τον Δεκέμβριο του 1991, τον Φεβρουάριο του 1992, τον Ιανουάριο του 2002 (με την μεγαλύτερη χιονόστρωση των τελευταίων 50 χρόνων), τον Φεβρουάριο του 2004, τον Ιανουάριο του 2006, τον Φεβρουάριο του 2008, τον Ιανουάριο του 2019 και τον Φεβρουάριο του 2021 (30 εκαστοστά +).
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Φλύα
Στην αρχαιότητα αποτελούσε τμήμα του δήμου Φλύας της Κεκροπίδος φυλής της Αρχαίας Αθήνας, στη μεσόγαια χώρα, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους.
Απέχει 7,5 έως 11 χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας και διοικητικά “εντάσσεται” στη χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Επίσης εντάσσεται στο (άτυπο) “συγκρότημα” των Βορείων Προαστίων, του οποίου αποτελεί σύγχρονο συγκοινωνιακό κόμβο και ταυτόχρονα μια περιοχή που δεν έχει παύσει να γίνεται ολοένα πιο ελκυστική για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου τα τελευταία 35 χρόνια.
Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα άρχισαν να εγκαθίστανται μόνιμοι κάτοικοι και το 1963 έγινε αυτόνομος δήμος που αποτέλεσε την πρωτεύουσα της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Ωστόσο το 1995 με την κατάργηση των Νομαρχιών και την ίδρυση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, με το ν. 2218/1994, εντάχθηκε εντός της χωρικής αρμοδιότητας της Νομαρχίας Αθηνών ως άτυπη έδρα του “Ανατολικού Τομέα” της Νομαρχίας.
Το 1963 παρουσία των Βασιλέων, έναντι του λόφου Τσακού, εγκαινιάζεται το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών “Δημόκριτος”. Βορειότερα είχε ανεγερθεί το Αμερικάνικο Κολέγιο, όπου φιλοξενήθηκε η Αμερικάνικη Ολυμπιακή Ομάδα το 2004 και τμήμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Την περίοδο της χούντας οικοδομείται το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ επί της λεωφόρου Μεσογείων, παραπλήσια του οποίου ήταν το μεγάλο στρατόπεδο των πεζοναυτών.
Σήμερα συνιστά εύρωστο προάστιο στο βορειανατολικό άκρο των Αθηνών.
Σημερινή κατάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οικοδομημένη στους πρόποδες του Υμηττού, η Αγία Παρασκευή είναι ένα από τα λίγα προάστια που προικίστηκαν με πλούσια βλάστηση, κυρίως στις υπώρειες του όρους. Η υψηλής ποιότητας ζωή στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα τον κορεσμό της, ώστε κατά την απογραφή του 2011 από την ΕΣΥΕ, η Αγία Παρασκευή να μετρά μόνιμο πληθυσμό 59.704 κατοίκους. Διαθέτει πληθώρα σχολείων και βρίθει από πλατείες, ελεύθερους χώρους και πάρκα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως κάθε συνοικία έχει και τη δική της τοπική πλατεία μαζί με την τοπική της μικρο-αγορά.
Στην κεντρική πλατεία της βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία, ενώ αποτελεί και ένα από τα πιο καλαίσθητα και επισκέψιμα σημεία εστίασης για τους δημότες των Βορειοανατολικών Προαστίων, αλλά και των Μεσογείων. Φημισμένη είναι και η γειτονική πλατεία του Αϊ-Γιάννη με την πληθώρα καφέ, εστιατορίων, εμπορικών κέντρων, γυμναστηρίων κ.λ.π. Στον Υμηττό βρίσκεται η Μονή του Άγιου Ιωάννη του Κυνηγού με θέα του λεκανοπεδίου μέχρι και τον Πειραιά. Η πευκόφυτη φύση της προσφέρεται για περπάτημα, ποδηλασία και πικ-νικ. Μάλιστα ο δρόμος από το βουνό συνεχίζει μέχρι το Δάσος της Καισαριανής.
Η Αγία Παρασκευή αποτελεί την είσοδο στο λεκανοπέδιο από τα ανατολικά και επικοινωνεί με την πεδιάδα των Μεσογείων μέσω της ομώνυμης λεωφόρου (Λεωφ. Μεσογείων). Συνδέεται με την Αττική Οδό μέσω της Περιφερειακής Υμηττού (κόμβοι 13, Υ3 και Υ4). Ο περιφερειακός οδικός δακτύλιος της πόλης εναρμονίζεται γύρω από την Αγία Παρασκευή και το Χολαργό. Αποτελείται από τη Λεωφόρο Μεσογείων που κινείται βόρεια του Χολαργού και του παραδοσιακού κάτω οικισμού της Αγίας Παρασκευής, ενώ μετά τη δόμηση των βόρειων εκτάσεων (Κοντόπευκο, Παράδεισος, Πευκάκια) ουσιαστικά χωρίζει την πόλη στα δύο. Η Λεωφόρος κινείται καθοδικά έως ότου αγγίξει το ανατολικό άκρο του λεκανοπεδίου επί του Υμηττού (Σταυρός). Μετά την οικειοποίηση και της έκτασης “Πευκάκια” όπου παλαιότερα διέμεναν αθίγγανοι και εμφανιζόταν στους χάρτες είτε στο Χαλάνδρι είτε στο Γέρακα, δημιουργείται ένας μικρός περιφερειακός δακτύλιος γύρω από την έκταση (Περιφερειακή Υμηττού και Αττική Οδός προς της συμβολή τους στο Σταθμό της Δ. Πλακεντίας που αγκαλιάζουν την πόλη από τα βορειοανατολικά μέχρι το Σταυρό).
Οι βόρειες συνοικίες της Αγίας Παρασκευής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Λεωφόρος Μεσογείων είναι μεγάλος συγκοινωνιακός κόμβος, ο οποίος σαν συνέχεια της Λεωφόρου Μαραθώνος είναι ένας από τους μεγαλύτερους σε ολόκληρη την Αττική και χωρίζει το προάστιο στα δύο. Νότια από τη Λεωφόρο Μεσογείων βρίσκονται οι συνοικίες Αγιάννης, η οποία είναι η μεγαλύτερη συνοικία της πόλης, η Νέα Ζωή και ο Τσακός, ενώ βόρεια από τη Λεωφόρο βρίσκονται οι συνοικίες Κοντόπευκο, Παράδεισος και Πευκάκια. Το Κοντόπευκο είναι η μεγαλύτερη και γνωστότερη από τις τρεις βόρειες συνοικίες και κατά μήκος της οδού Γαρυττού συνορεύει με το Χαλάνδρι. Είναι επίσης η πιο ευνοημένη συγκοινωνιακά από όλες τις συνοικίες της Αγίας Παρασκευής, διότι το βόρειο τμήμα της βρίσκεται πλησίον τόσο του σταθμού “Χαλάνδρι” όσο και του σταθμού “Δουκίσσης Πλακεντίας” του μετρό, ενώ το νότιο βρίσκεται κοντά στη Λεωφόρο Μεσογείων. Ο Παράδεισος ήταν γνωστός παλιότερα ως ενορία του Αγίου Ανδρέα, λόγω του μεγαλοπρεπούς Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα που οικοδομήθηκε το 1975, στη θέση παλιότερου μικρού ναού, αλλά και από τη Βίλα του διάσημου συλλέκτη έργων τέχνης Αλέξανδρου Ιόλα. Η εμπορική κίνηση είναι πολύ μικρή στις δυο αυτές συνοικίες και μόνο κατά μήκος της Λεωφόρου Μεσογείων υπάρχουν πολλά εμπορικά συγκροτήματα και μεγάλα καταστήματα. Βορειοδυτικά, στα σύνορα με το Χαλάνδρι και το Γέρακα τοποθετούνται τα Πευκάκια, τα οποία βρίσκονται σήμερα ακόμα στο στάδιο της οικοδόμησης. Στα Πευκάκια υπάρχουν ακόμα πολλά ελεύθερα οικόπεδα αλλά η οικοδόμηση συνεχίζεται με προβλέψεις τις επόμενες δεκαετίες να έχουν την εικόνα των νοτιότερων συνοικιών.
Συγκοινωνιακοί κόμβοι, Περιφερειακή Υμηττού και Αττική Οδός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νότια του Δήμου εκτείνεται η Περιφερειακή Υμηττού που διοχετεύει τη διαμπερή κυκλοφορία της Ανατολικής Αττικής και των Αθηνών έξω από την πόλη, με δύο εξόδους προς τα δυτικά (Δημόκριτος και Οδός Αναστάσεως στο Χολαργό). Επιπλέον, στα δυτικά υπάρχει ένας μικρός κυκλικός δακτύλιος στα σύνορα των δύο γειτονικών πόλεων (Οδός Ελ. Βενιζέλου και 17ης Νοεμβρίου) που διοχετεύει την κίνηση γύρω από το Λόφο Τσακού στα δυτικά και τη Μεσογείων.
Επιπλέον, η περιοχή εξυπηρετείται συγκοινωνιακά από το διπλό κομβικό σταθμό της Δουκίσσης Πλακεντίας (Μετρό & Προαστιακός Αθήνας), του μετρό Χαλανδρίου, το σταθμό του μετρό (“Αγία Παρασκευή”), ο οποίος ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 30 Δεκεμβρίου 2010 και τέλος από το σταθμό του μετρό “Νομισματοκοπείο”.
Η γραμμή 3 του Μετρό αρχικά είχε σχεδιαστεί να κινείται κατά μήκος της Μεσογείων από τον Παπάγο (στάση Εθνική Άμυνα), χωρίς να εκτρέπεται από τη Λεωφόρο προς το Χαλάνδρι. Το δημοτικό συμβούλιο όμως της Αγίας Παρασκευής έκρινε πως η περιοχή είχε ήδη αρκετά επιβαρυνθεί λόγω της διχοτόμησής της από τη Λ. Μεσογείων και της θέσης της στην είσοδο του λεκανοπεδίου και ότι το μετρό επί της λεωφόρου θα δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα συμφόρησης σε μια τόσο κορεσμένη περιοχή. Συνεπώς αποφασίστηκε η εκτροπή της γραμμής του Μετρό από το Νομισματοκοπείο προς το Χαλάνδρι και το Γέρακα, επί των Λεωφόρων Δουκίσσης Πλακεντίας και Αττικής Οδού.
Ομοίως η σημερινή στάση “Δουκίσσης Πλακεντίας” είχε προβλεφθεί αρχικά να βρίσκεται επί του Σταυρού στο άκρο του λεκανοπεδίου. Συνεπώς και η στάση “Αγία Παρασκευή” αντιπροτάθηκε να λειτουργήσει επί της Λεωφόρου Αγίας Παρασκευής-Χαλανδρίου που ενώνει τις Πλατείες Αγίας Παρασκευής και Κένεντι στο Χαλάνδρι.
Λόγω δε των καθυστερήσεων στην κατασκευή των έργων υποδομής λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες επισπεύσθηκε η ολοκλήρωση των σταθμών του “Χαλανδρίου” και της “Δουκίσσης Πλακεντίας”, χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι στάσεις “Χολαργός”, “Νομισματοκοπείο” και “Αγία Παρασκευή”. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διαιωνίζεται η καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή τους, με συνεχείς ανασκευές στα χρονοδιαγράμματα λόγω της αντίρρησης των κατοίκων που εξυπηρετούνται από τις στάσεις που λειτουργούν καθώς απαιτείται το κλείσιμό τους για ένα εξάμηνο.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η στάση “Αγία Παρασκευή” λειτουργεί επί των διοικητικών ορίων του Χαλανδρίου και εναπόκειται στο Δήμο να επιτρέψει την είσοδο πιθανής δημοτικής συγκοινωνίας της Αγίας Παρασκευής στα όριά του, λαμβάνοντας υπόψη πως απαγόρευσε κάτι τέτοιο στους Δήμους Βριλησσίων, Μελισσίων και Πεντέλης για την στάση της “Δουκίσσης Πλακεντίας”. Πολλές συνεπώς είναι οι αντιρρήσεις των κατοίκων πλέον για την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να προτείνει την εκτροπή της γραμμής του Μετρό έξω από το Δήμο.